Rusça Sayılar (Числительные): Kategorizasyonları ve Hallere Göre Çekimleri 🧮

Giriş: Sayıların Dilbilgisel Önemi

Rusçada sayılar (числительные), nesnelerin miktarını veya sırasını belirten kelime türleridir. Morfolojik olarak çekimlenmeleri ve sentaktik olarak kullanımları, isimlerle olan ilişkileri nedeniyle Rusça dilbilgisinde önemli bir yer tutar. YDS/YÖKDİL sınavlarında, özellikle çeviri ve okuduğunu anlama bölümlerinde, sayıların doğru hal ve cinsiyet çekimleri ile isimlerle uyumlarının tespiti, metinlerin doğru yorumlanması için temeldir.

1. Asıl Sayılar (Количественные Числительные)

Asıl sayılar, nesnelerin miktarını belirtir ve "kaç?" (сколько?) sorusuna cevap verir. Rusçada 1'den 10'a kadar olan sayılar temeldir ve diğer tüm sayılar bunların bileşimiyle veya türetilmesiyle oluşur. Sayıların çekimi, özellikle 1, 2, 3, 4 sayıları için ve 5'ten sonra gelen sayılar için farklılık gösterir. Büyük sayılar ve ondalık sayılar da kendine özgü kullanım kurallarına sahiptir.

Tekil Asıl Sayılar ve İsimlerle Uyumu

• "Один" (Bir): Cinsiyet, sayı ve hal bakımından isimle tamamen uyum sağlar.
  • Örnek: один студент (bir öğrenci - eril), одна книга (bir kitap - dişil), одно окно (bir pencere - nötr), одни люди (yalnızca/bazı insanlar - çoğul)
• "Два, три, четыре" (İki, Üç, Dört): Bu sayılar, kendilerinden sonra gelen isimleri Tamlayan Halin tekil formunda gerektirir (ancak Ad Hal çoğul eki alır gibi görünür). Sıfatlar ise Tamlayan Hal çoğulunda olur.
  • Örnek: два студента (iki öğrenci - студент: tekil Tamlayan Hali), три большие книги (üç büyük kitap - книги: tekil Tamlayan Hali)
• "Пять" ve Üzeri (5-20, 30, 40, 50-80, 200-900 vb.): Bu sayılar, kendilerinden sonra gelen isimleri Tamlayan Halin çoğul formunda gerektirir.
  • Örnek: пять студентов (beş öğrenci - студентов: çoğul Tamlayan Hali), двадцать книг (yirmi kitap)

Asıl Sayıların Hallere Göre Çekimi

Asıl sayılar, isimlerle birlikte çekimlenirler ve isim hallerine uygun ekler alırlar. Özellikle bileşik sayıların çekimi (örn. "25" sayısının her bir bileşeninin çekimi) karmaşıktır ve metinlerde doğru anlaşılması büyük dikkat gerektirir.

• 200, 300, 400, 500-900 gibi sayılar ayrı ayrı kelime olarak çekilirler.
• Bileşik Sayılar: Her bir bileşen kelimesi hal eki alır. Örnek: с двадцатью пятью студентами (yirmi beş öğrenciyle - Vasıta Hali)

2. Sıra Sayıları (Порядковые Числительные)

Sıra sayıları, nesnelerin sırasını belirtir ve "kaçıncı?" (который?) sorusuna cevap verir. Rusça sıra sayıları, normal sıfatlar gibi hal, sayı ve cinse göre çekimlenirler ve niteledikleri isimle uyum sağlarlar.

• Oluşum: Çoğu asıl sayının sonuna belirli ekler getirilerek oluşur.
  • Örnek: первый (birinci), второй (ikinci), третий (üçüncü), четвёртый (dördüncü), пятый (beşinci)
• Çekim: Normal sıfatların çekim kurallarına uyarlar. Niteledikleri ismin hali, sayısı ve cinsiyeti ne ise, sıra sayısı da aynı formda olur.
  • Örnek: на первом этаже (birinci katta - Edat Hali, eril), с пятой книгой (beşinci kitapla - Vasıta Hali, dişil)

3. Topluluk Sayıları (Собирательные Числительные)

Bu sayılar, belirli bir grup insanı veya varlığı (genellikle 2 ila 10 arasında) bir bütün olarak ifade eder. Sadece belirli isim gruplarıyla (erkekler, çocuklar, yavru hayvanlar, çoğul "birlik" isimleri) kullanılırlar ve sayıları belirtmekten ziyade, grup vurgusu yaparlar.

• Örnek: двое (iki kişi), трое (üç kişi), семеро (yedi kişi)
• Kullanım: двое детей (iki çocuk), трое друзей (üç arkadaş)

4. Kesirli Sayılar (Дробные Числительные)

Kesirleri ifade eder. Genellikle bir asıl sayı ve bir sıra sayısının kombinasyonuyla veya özel kelimelerle ifade edilirler.

• Örnek: одна вторая (yarım, 1/2), полтора (bir buçuk), две третьих (iki bölü üç)

5. Belirsiz Sayılar (Неопределённо-Количественные Числительные)

Kesin olmayan bir miktarı ifade eden sayılardır.

• Örnek: несколько (birkaç), много (çok), мало (az)

Sayıların YDS/YÖKDİL İçin Önemi

Sayıların özellikle asıl sayıların isimlerle olan karmaşık hal ilişkileri, metin analizinde ve doğru çeviride belirleyici bir faktördür. Yanlış bir hal kullanımı, cümlenin anlamsal bütünlüğünü bozabilir. Bu nedenle, her sayı kategorisinin morfolojik özelliklerini ve sentaktik kurallarını derinlemesine anlamak, sınav başarısı için kaçınılmazdır.