Almancada Uzamsal ve İlişkisel İşaretleyiciler: Edatlar ve Bağlaçlar 🔗

Almancada Uzamsal ve İlişkisel İşaretleyiciler: Edatlar ve Bağlaçlar

Edatlar (Präpositionen) ve bağlaçlar (Konjunktionen), Almancada cümle içindeki kelimeler ve cümleler arasındaki anlamsal ilişkileri kuran, yönü, zamanı, nedeni veya amacı belirten temel dilbilgisel unsurlardır. YDS/YÖKDİL sınavlarında metinlerin anlam bütünlüğünü kavramak için bu unsurların doğru kullanımı ve anlamları hayati önem taşır.

1. Edatlar (Präpositionen)

Edatlar, kendilerinden sonra gelen isim, zamir veya sıfatı belirli bir hâle (Kasus) sokar ve bu kelimenin cümledeki işlevini veya konumunu belirtir. Almancada edatlar üç ana kategoriye ayrılır:

1.1. Daima Akkusativ Alan Edatlar

Bu edatlardan sonra gelen isim veya zamir daima Akkusativ hâlinde olmalıdır.

• durch: içinden, vasıtasıyla (durch den Wald gehen - ormanın içinden geçmek)
• für: için, karşılığında (für dich - senin için)
• gegen: karşı, tersine (gegen den Baum laufen - ağaca çarpmak)
• ohne: -sız, -siz, olmadan (ohne Geld - parasız)
• um: etrafında, saat ...'te, uğruna (um den Tisch sitzen - masanın etrafında oturmak; um 10 Uhr - saat 10'da)
• bis: -e kadar (yalnızca zaman, yer veya nicelik belirtir, genellikle başka bir edatla kullanılır: bis zum Bahnhof - istasyona kadar)

1.2. Daima Dativ Alan Edatlar

Bu edatlardan sonra gelen isim veya zamir daima Dativ hâlinde olmalıdır.

• aus: -den/-dan, içinden, -den yapılmış (aus der Türkei - Türkiye'den)
• außer: -den başka, hariç (außer mir - benden başka)
• bei: yanında, esnasında, -de/-da (iş yerinde) (bei der Arbeit - işte)
• mit: ile, birlikte (mit dem Auto - arabayla)
• nach: -e/-a (yön), -den sonra (nach Hause - eve; nach dem Essen - yemekten sonra)
• seit: -den beri (seit letztem Jahr - geçen yıldan beri)
• von: -den/-dan, aitlik (von mir - benden; das Buch von Goethe - Goethe'nin kitabı)
• zu: -e/-a (yön), -e doğru (zum Arzt gehen - doktora gitmek)
• gegenüber: karşısında (bir şeye veya birine göre) (gegenüber dem Bahnhof - istasyonun karşısında)

1.3. Çift Yönlü Edatlar (Wechselpräpositionen)

Bu edatlar, duruma göre hem Akkusativ hem de Dativ hâli alabilir. Eğer edat bir hareketin yönünü (nereye?) belirtiyorsa Akkusativ, bir konumun yerini (nerede?) belirtiyorsa Dativ alır.

• an: bitişiğinde, dikey temas (an die Wand - duvara; an der Wand - duvarda)
• auf: üzerinde, yatay temas (auf den Tisch - masanın üzerine; auf dem Tisch - masanın üzerinde)
• hinter: arkasında (hinter das Haus - evin arkasına; hinter dem Haus - evin arkasında)
• in: içinde, içine (in die Stadt - şehre; in der Stadt - şehirde)
• neben: yanında (neben das Bett - yatağın yanına; neben dem Bett - yatağın yanında)
• über: üzerinde (temassız), hakkında (über das Bett - yatağın üzerine; über dem Bett - yatağın üzerinde; über Politik sprechen - politika hakkında konuşmak)
• unter: altında (unter den Tisch - masanın altına; unter dem Tisch - masanın altında)
• vor: önünde, -den önce (zaman) (vor die Tür - kapının önüne; vor der Tür - kapının önünde; vor dem Essen - yemekten önce)
• zwischen: arasında (zwischen die Häuser - evlerin arasına; zwischen den Häusern - evlerin arasında)

2. Bağlaçlar (Konjunktionen)

Bağlaçlar, kelimeleri, kelime gruplarını, cümleleri veya yan cümleleri birbirine bağlar ve aralarındaki anlamsal ilişkileri kurar.

2.1. Sıralayıcı Bağlaçlar (Nebenordnende Konjunktionen)

Bu bağlaçlar, iki ana cümleyi veya eşdeğer cümle öğelerini birbirine bağlar. Cümledeki kelime sırasını değiştirmezler.

• und: ve (Ich lese und höre Musik.)
• aber: ama, fakat (Er ist klein, aber stark.)
• denn: çünkü (Ich bleibe zu Hause, denn es regnet.)
• sondern: aksine (olumsuz bir cümleden sonra düzeltme yapar) (Sie ist nicht Lehrerin, sondern Ärztin.)
• oder: veya (Möchtest du Kaffee oder Tee?)

2.2. Yan Cümle Bağlaçları (Unterordnende Konjunktionen)

Bu bağlaçlar, bir yan cümleyi (Nebensatz) bir ana cümleye (Hauptsatz) bağlar. Yan cümlede çekimli fiil daima cümlenin en sonunda yer alır.

• dass: ki, -dığını/-diğini (Ich weiß, dass er kommt.)
• weil / da: çünkü (Er ist müde, weil er viel gearbeitet hat.)
• obwohl: -e rağmen (Obwohl es regnet, gehen wir spazieren.)
• wenn: eğer; -dığı zaman (geniş veya gelecek zamanda tekrarlanan eylemler) (Wenn ich Zeit habe, lese ich.)
• als: -dığı zaman (geçmişte tek seferlik eylemler) (Als ich ein Kind war, spielte ich oft.)
• während: -iken (Ich lese, während du kochst.)
• damit: -mek için, amacıyla (Ich lerne, damit ich die Prüfung bestehe.)
• so dass: öyle ki, bu yüzden (Er war so müde, so dass er sofort einschlief.)
• bevor: -den önce (Bevor ich gehe, esse ich etwas.)
• nachdem: -den sonra (Nachdem ich gegessen hatte, ging ich.)
• seitdem: -den beri (Seitdem er hier wohnt, ist er glücklich.)
• ob: -ıp -ımadığını (dolaylı soru) (Ich frage, ob er kommt.)