Almanca Fiiller: Zamanlar ve Kip Yapıları ⏳

Almanca Fiiller: Zamanlar ve Kip Yapıları

Almancada zamanlar (Tempora) ve kipler (Modi), eylemlerin ne zaman gerçekleştiğini ve konuşmacının eyleme karşı tutumunu ifade etmek için kullanılır. YDS/YÖKDİL sınavlarında metinlerin doğru anlaşılması için fiil çekimleri ve zamanların nüanslarını bilmek esastır.

1. Zamanlar (Tempora)

Almancada altı temel zaman vardır: Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I ve Futur II. Sınav odaklı olarak ilk beşi daha kritik öneme sahiptir.

1.1. Präsens (Şimdiki/Geniş Zaman)

• Kullanım: Şimdiki zamanda gerçekleşen eylemler, düzenli veya tekrarlanan eylemler, gelecekteki kesinleşmiş planlar ve genel geçer gerçekler için kullanılır.
• Yapı: Fiil köküne özneye göre uygun kişisel ekler getirilir. Güçlü (düzensiz) fiillerde kök sesli harf değişebilir (Umlaut).

Ich spiele, du spielst, er/sie/es spielt, wir spielen, ihr spielt, sie/Sie spielen.

Ich fahre, du fährst, er/sie/es fährt, wir fahren, ihr fahrt, sie/Sie fahren.

1.2. Präteritum (Basit Geçmiş Zaman / Hikaye Geçmiş Zaman)

• Kullanım: Yazılı dilde (gazete, roman, masal) geçmişte tamamlanmış eylemleri anlatmak için tercih edilir. Konuşma dilinde genellikle sein, haben, Modalverben fiilleri Präteritumda kullanılır.
• Yapı:
• Zayıf (Düzenli) Fiiller: Fiil köküne -te- eki ve ardından kişisel ekler (1. ve 3. tekil şahıslar için ek yok) getirilir. Örn: machen -> ich machte, du machtest.
• Güçlü (Düzensiz) Fiiller: Fiil kökü değişir ve özel ekler alır. Ezberlenmesi gerekir. Örn: gehen -> ich ging, du gingst.

1.3. Perfekt (Şimdiki Zamanın Geçmişi / Konuşma Geçmiş Zamanı)

• Kullanım: Günlük konuşma dilinde geçmişte tamamlanmış eylemleri anlatmak için kullanılır. Eylemin sonucu veya o anki durumu vurgulanır.
• Yapı: Yardımcı fiil (haben veya sein) Präsens'te + Partizip II (fiilin geçmiş zaman ortacı) cümlenin sonunda.

Ich habe ein Buch gelesen.

Er ist nach Berlin gefahren.

• Haben veya Sein Yardımcı Fiili Seçimi:
• Haben ile: Geçişli fiiller (nesne alanlar), dönüşlü fiiller, modal fiiller, bazı geçişsiz fiiller.
• Sein ile: Hareket veya durum değişikliği bildiren geçişsiz fiiller (gehen, fahren, kommen, einschlafen), durum değişikliği ifade eden fiiller (werden, bleiben).

1.4. Plusquamperfekt (Mişli Geçmiş Zaman / Geçmişin Geçmişi)

• Kullanım: Geçmişte başka bir eylemden daha önce tamamlanmış bir eylemi ifade eder. Bir sıralama belirtir.
• Yapı: Yardımcı fiil (haben veya sein) Präteritum'da + Partizip II cümlenin sonunda.

Nachdem ich das Buch gelesen hatte, ging ich ins Bett.

Als er angekommen war, hatte sie schon gegessen.

1.5. Futur I (Gelecek Zaman)

• Kullanım: Gelecekte gerçekleşecek eylemleri, tahminleri veya niyetleri ifade eder.
• Yapı: werden fiili Präsens'te + Asıl fiilin mastar hâli (Infinitiv) cümlenin sonunda.

Ich werde morgen nach Berlin fahren.

Es wird morgen regnen.

2. Kipler (Modi)

Almancada üç temel kip vardır: Indikativ (Bildirme Kipi), Konjunktiv (Dilek/Şart Kipi) ve Imperativ (Emir Kipi).

2.1. Indikativ (Bildirme Kipi)

• Kullanım: Gerçekleri, olguları, kesin ve nesnel durumları ifade etmek için kullanılır. Yukarıda bahsedilen tüm zaman çekimleri Indikativ kipindedir.

2.2. Konjunktiv II (Şart Kipi)

• Kullanım: Gerçekleşmemiş veya gerçekleşmesi mümkün olmayan dilekleri, varsayımları, hayali durumları, varsayımsal şartları ve nazik rica/önerileri ifade etmek için kullanılır. Özellikle YDS/YÖKDİL metinlerinde sıkça rastlanır.
• Yapı:
• Würde + Infinitiv: Çoğu fiil için kullanılan en yaygın formdur.

Ich würde gerne reisen. (Seyahat etmek isterdim.)

• Özel Fiiller: haben, sein, Modalverben ve bazı güçlü fiillerin Konjunktiv II formları genellikle Präteritum köklerinden türetilir ve özel bir yapıya sahiptir.

Wenn ich mehr Geld hätte, würde ich ein Auto kaufen. (Daha çok param olsaydı, bir araba alırdım.)

Wenn ich du wäre, würde ich das tun. (Sen olsaydım, bunu yapardım.)

2.3. Imperativ (Emir Kipi)

• Kullanım: Emir, rica veya talimat vermek için kullanılır. Genellikle ikinci tekil (du), ikinci çoğul (ihr) ve resmi 'Sie' formları bulunur.

Geh! (Git!) - du form
Geht! (Gidin!) - ihr form
Gehen Sie! (Gidiniz!) - Sie form