Almancada Edilgen Yapı (Passiv) ve Modal Fiillerin Kullanımı ⚙️

Almancada Edilgen Yapı (Passiv) ve Modal Fiillerin Kullanımı

Almancada Passiv (edilgen yapı) ve Modalverben (modal fiiller), cümlenin anlamını ve aktarım şeklini zenginleştiren, YDS/YÖKDİL sınavlarında sıkça karşılaşılan dilbilgisi unsurlarıdır. Edilgen yapı, eylemi gerçekleştiren öznenin değil, eylemden etkilenen nesnenin vurgulanmasını sağlarken, modal fiiller bir eylemin zorunluluğunu, olasılığını veya istekliliğini ifade eder.

1. Edilgen Yapı (Passiv)

Edilgen yapı, bir eylemin kimin tarafından yapıldığından çok, eylemin kendisini veya eylemden etkilenen kişiyi/nesneyi ön plana çıkarmak istendiğinde kullanılır. Almancada iki ana Passiv formu vardır: Vorgangspassiv (Eylem Edilgeni) ve Zustandspassiv (Durum Edilgeni).

1.1. Vorgangspassiv (Eylem Edilgeni)

• Kullanım: Bir eylemin gerçekleştiğini veya gerçekleşmekte olduğunu vurgular. Fail (eylemi yapan) genellikle ya belirtilmez ya da von (kişiler için) veya durch (cansız varlıklar/araçlar için) edatlarıyla Dativ olarak belirtilir.
• Yapı: werden fiili + Partizip II (Asıl fiilin geçmiş zaman ortacı) cümlenin sonunda.

Aktiv: Der Mechaniker repariert das Auto. (Tamirci arabayı tamir ediyor.)

Passiv: Das Auto wird repariert (vom Mechaniker). (Araba tamir ediliyor/edildi - tamirci tarafından.)

• Zamanlara Göre Çekim: werden fiili ilgili zaman kipine göre çekilir.
• Präsens Passiv: wird/werden + Partizip II (Das Haus wird gebaut.)
• Präteritum Passiv: wurde/wurden + Partizip II (Das Haus wurde gebaut.)
• Perfekt Passiv: ist/sind + Partizip II + worden (Das Haus ist gebaut worden.)
• Plusquamperfekt Passiv: war/waren + Partizip II + worden (Das Haus war gebaut worden.)
• Futur I Passiv: wird/werden + Partizip II + werden (Das Haus wird gebaut werden.)
• Önemli Not: Edilgen yapıya sadece Akkusativ nesnesi alabilen fiiller (geçişli fiiller) dönüştürülebilir.

1.2. Zustandspassiv (Durum Edilgeni)

• Kullanım: Bir eylemin sonucunda ortaya çıkan durumu veya bitmiş bir eylemin sonucunu vurgular.
• Yapı: sein fiili + Partizip II cümlenin sonunda.

Das Fenster ist geöffnet. (Pencere açıktır/açılmış durumdadır.) - Eylemden sonraki durum.

Das Auto ist repariert. (Araba tamir edilmiş durumdadır.)

• Önemli Not: Genellikle tamamlanmış bir eylem sonrası oluşan durumu belirtir.

2. Modal Fiiller (Modalverben)

Modal fiiller, ana fiilin anlamını değiştirerek bir eylemin zorunluluğunu, olasılığını, iznini, isteğini veya yeteneğini ifade ederler. Almancada altı temel modal fiil vardır: können, dürfen, müssen, sollen, wollen, mögen.

2.1. Modal Fiillerin Anlamları ve Kullanımları

• können: yapabilmek, mümkün olmak, yetenek (Ich kann Deutsch sprechen. - Almanca konuşabilirim.)
• dürfen: -e bilmek (izin), -e izni olmak (Du darfst hier parken. - Buraya park edebilirsin/iznin var.)
• müssen: -mek zorunda olmak, gereklilik (Ich muss arbeiten. - Çalışmak zorundayım.)
• sollen: -meli, -malı (görev, tavsiye, emir, başkasının isteği) (Du sollst mehr lernen. - Daha çok çalışmalısın.)
• wollen: istemek (bir şeyi gerçekleştirmek için güçlü bir istek/niyet) (Ich will nach Deutschland fahren. - Almanya'ya gitmek istiyorum.)
• mögen: hoşlanmak, sevmek (Ich mag Pizza. - Pizzayı severim.) Ayrıca Konjunktiv II hali möchten (-mek istemek) nazik bir istek belirtir. (Ich möchte einen Kaffee trinken. - Bir kahve içmek isterim.)

2.2. Modal Fiillerin Cümledeki Yapısı

• Modal fiiller, çekimli fiil olarak ikinci pozisyonda yer alır ve ana fiilin mastar hali (Infinitiv) cümlenin en sonunda bulunur.

Ich kann gut Deutsch sprechen.

Wir müssen morgen früh aufstehen.

• Eğer cümlede zaten bir Partizip II veya mastar hali varsa, modal fiil yine sona gider ve kendisi mastar halinde kalır (Doppelinfinitiv yapısı, özellikle Perfekt ve Plusquamperfekt zamanlarında).

Ich habe nicht kommen können. (Gelemedim.)

Er hatte das Buch nicht lesen dürfen. (Kitabı okumasına izin verilmemişti.)

2.3. Modal Fiillerle Edilgen Yapı

• Modal fiiller, edilgen yapıyla birlikte kullanıldığında: Modalverb + Partizip II + werden formülü uygulanır.

Das Auto muss repariert werden. (Arabanın tamir edilmesi gerekiyor.)

Die Aufgabe soll erledigt werden. (Görev yerine getirilmelidir.)